การเข้าถึงสิทธิประกันสุขภาพในสถานการณ์การเลิกจ้าง

บทนำ

จากสถานการณ์การระบาดของ COVID-19 มีผลกระทบต่อการจ้างงานเป็นวงกว้าง เช่น กรณีของ "นายสุชาติ: นามสมมุติ" ผู้ที่ทำงานในบริษัทมาเป็นเวลา 3 ปีและได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นผู้ประกันตนในระบบประกันสังคมจากนายจ้าง อย่างไรก็ตาม หลังจากถูกเลิกจ้าง นายสุชาติอาจต้องพิจารณาทางเลือกในด้านการประกันสุขภาพว่าจะดำเนินการต่อสิทธิประกันสังคมหรือเปลี่ยนไปใช้สิทธิระบบหลักประกันสุขภาพอื่น ๆ เช่น ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า หรือที่เรียกว่าบัตรทอง (Universal Health Coverage)

---

สิทธิประกันสุขภาพที่นายสุชาติสามารถใช้ได้หลังจากการเลิกจ้าง

1. ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง)

หากนายสุชาติไม่ต้องการใช้สิทธิประกันสังคมต่อ เขาสามารถใช้สิทธิบัตรทองได้ โดยมีคุณสมบัติและลักษณะของสิทธิบัตรทองดังนี้:

1. ความครอบคลุม (Coverage):

   • บัตรทองคุ้มครองทุกคนที่มีสัญชาติไทยหรือมีสิทธิ์อยู่ในประเทศไทย โดยไม่คำนึงถึงสถานภาพการทำงาน แตกต่างจากประกันสังคมที่จำกัดเฉพาะกลุ่มที่มีนายจ้างและมีการจ่ายเงินสมทบ (Social Security Contributions) โดยประกันสังคมจะให้การคุ้มครองเฉพาะพนักงานที่มีนายจ้างเท่านั้น

2. สิทธิประโยชน์ (Benefits):

   • บัตรทองให้สิทธิประโยชน์ขั้นพื้นฐานในด้านการรักษาพยาบาลทั่วไป เช่น การรักษาผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน แต่ไม่ครอบคลุมถึงการบริการเฉพาะทางบางประเภท เช่น บริการสุขภาพจิตที่อาจไม่ครอบคลุมทุกกรณี

   • ขณะที่ประกันสังคมให้สิทธิประโยชน์ที่ครอบคลุมหลากหลายกว่า ทั้งกรณีของผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน รวมถึงสิทธิประโยชน์อื่น ๆ เช่น ค่าคลอดบุตร ค่าทุพพลภาพ ค่ารักษาพยาบาลอุบัติเหตุ และค่าตรวจสุขภาพ

3. เงื่อนไขการใช้บริการ (Service Accessibility):

   • ผู้ถือบัตรทองต้องเข้ารับการรักษาจากสถานพยาบาลที่ได้ลงทะเบียนไว้ เช่น ศูนย์บริการสาธารณสุขหรือโรงพยาบาลประจำอำเภอ ต่างจากประกันสังคมที่ให้ผู้ประกันตนสามารถเลือกโรงพยาบาลคู่สัญญาได้เองตามที่ลงทะเบียนไว้

   • ในกรณีฉุกเฉิน บัตรทองสามารถใช้สิทธิรักษาพยาบาลในสถานพยาบาลอื่นได้ชั่วคราวเช่นกัน แต่ต้องเป็นไปตามหลักเกณฑ์ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (NHSO)

จากลักษณะดังกล่าวจะเห็นได้ว่าระบบบัตรทองมีความแตกต่างจากระบบประกันสังคมทั้งในด้านของสิทธิประโยชน์และเงื่อนไขการเข้าถึงบริการ อย่างไรก็ตาม บัตรทองยังคงเป็นทางเลือกที่ช่วยให้ประชาชนสามารถเข้าถึงการรักษาพยาบาลพื้นฐานได้อย่างทั่วถึง

---

2. การต่อสิทธิประกันสังคมภายหลังการเลิกจ้าง

หากนายสุชาติต้องการใช้สิทธิประกันสังคมต่อหลังจากถูกเลิกจ้าง เขาสามารถสมัครเป็นผู้ประกันตนตาม มาตรา 39 ได้ โดยมีเงื่อนไขและขั้นตอนที่ควรทราบดังนี้:

1. เงื่อนไขการสมัคร:

   • นายสุชาติจะต้องเป็นผู้ประกันตนเดิมในระบบประกันสังคม โดยที่เขาจะต้องมีประวัติการจ่ายเงินสมทบมาแล้วไม่น้อยกว่า 12 เดือน

   • นายสุชาติจะต้องยื่นคำร้องต่อสำนักงานประกันสังคมเพื่อสมัครเป็นผู้ประกันตนตามมาตรา 39 ภายในระยะเวลา 6 เดือนหลังจากวันที่ถูกเลิกจ้าง

2. การจ่ายเงินสมทบ (Contributions):

   • เมื่อเป็นผู้ประกันตนตามมาตรา 39 นายสุชาติต้องจ่ายเงินสมทบเองในอัตราที่กำหนด ซึ่งการจ่ายเงินสมทบนี้จะช่วยให้เขายังคงได้รับสิทธิประโยชน์จากระบบประกันสังคมเช่นเดิม

   • สิทธิประโยชน์ที่ครอบคลุมในกรณีนี้จะรวมถึงค่ารักษาพยาบาล กรณีเจ็บป่วยหรืออุบัติเหตุ สิทธิการคลอดบุตร และสิทธิการตรวจสุขภาพ

3. สิทธิประโยชน์ที่ครอบคลุม:

   • แม้จะเป็นผู้ประกันตนตามมาตรา 39 แต่สิทธิประโยชน์ที่ได้รับจะยังคงครอบคลุมทั้งกรณีผู้ป่วยนอก ผู้ป่วยใน ค่าทุพพลภาพ และสิทธิประโยชน์อื่น ๆ ที่คล้ายคลึงกับผู้ประกันตนที่มีนายจ้าง

     
     

---

สรุป

ในกรณีของการถูกเลิกจ้าง หากนายสุชาติไม่ประสงค์จะต่อสิทธิประกันสังคม ก็สามารถใช้สิทธิบัตรทองซึ่งครอบคลุมการรักษาพยาบาลขั้นพื้นฐานได้ อย่างไรก็ตาม หากนายสุชาติต้องการสิทธิประโยชน์ที่ครอบคลุมในระดับเดียวกับที่เคยได้รับในระบบประกันสังคม เขาสามารถสมัครเป็นผู้ประกันตนตามมาตรา 39 เพื่อรักษาสิทธิประโยชน์ต่อไปได้

การมีความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับสิทธิประกันสุขภาพในแต่ละระบบ จะช่วยให้บุคคลที่ถูกเลิกจ้างสามารถวางแผนและตัดสินใจในการดูแลสุขภาพตนเองและครอบครัวได้อย่างเหมาะสมและยั่งยืนในระยะยาว